Hüseyin MOVİT

pandispanyagazetesi@gmail.com

17.11.2020 17:25

Kimi zaman anlamını bildiğim kelimelerin alt anlamlarını hatırlayamadığım da olmuştur.

Muhtelif mesleklerle ilgili terimlerin çoğu, yalnızca o mesleğe mensup kişiler tarafından bilinir. Bu terimlerin çoğu, herkes tarafından bilinir hâle gelebilir. Bu durumda sözlüklere bakmak kaçınılmazdır.

İnternet ortamında hayli sözlük, yazım kılavuzu ve ansiklopedi bulunmaktadır.

Zamanı geldiğinde bu kaynaklardan da istifade edilebilir.

Sözlük ve yazım kılavuzu edinmek ve onlara sık sık başvurmak gerekir.

BİR SÖZLÜĞÜN İNCELENMESİ

RTÜK'ün 2020 yılında bastığı Türkçe Telaffuz Sözlüğü'nde yüzlerce değil binlerce yanlışlık bulunmaktadır. Bu yanlışların bir bölümünü biçimsel bozukluklar oluşturuyor.

- Sözlüğün tanım sütunu, yazım ilkesi gözetilmeden oluşturulmuştur. Anlam sıralamalarının kimi nokta ile ile kimi kısa çizgi ile başlamaktadır. Örneğin zülüf maddesi 1-, 2-, 3- biçiminde; hemen altındaki Zümer maddesi 1., 2. şeklinde sıralanmıştır.

Anlam sıralamalarının kimi alt alta kimi yan yana dizilmiştir. Örneğin Delta sözü, “1. Yunan alfabesinin dördüncü harfi

2."Bir ırmağın çatallanarak denize veya göle kavuştuğu ova” olarak yazılırken; hemen altındaki dem maddesi, “1. Çayın renk ve koku olarak hazır hale gelmesi 2. An 3. İçki” biçiminde yan yana sıralanmıştır.

Anlam sıralamalarının kiminde noktadan sonra boşluk bırakılmış, kiminde bırakılmamıştır. Hatta aynı maddede bile sıralamada farklılıklar bulunur. Örneğin yazar, mülakat maddesini açıklarken, 2. Maddeyi 1’in altına, ama üçüncü maddeyi 2’nin yanına koymuştur.

Efruz maddesinde numaradan sonra nokta ve boşluk varken Eğin maddesinde noktadan sonra boşluk bulunmamaktadır.

Hatta aynı maddede bile bunun gibi özensizlikler bulunmaktadır. Örneğin Mülazım sözünün açıklamasının ilk maddesi (1.)  olarak noktalı, ikinci maddesi (2-) biçiminde çizgili olarak yazılmıştır.

Mülki maddesinde alt alta olan iki madde de 1. ve 1. biçiminde sıralanmıştır. Böylece hangi maddenin daha çok kullanım alanı olduğu anlaşılamamaktadır.

Bunun gibi biçimsel yanlışlıklara bazıları hiç önem vermeyebilir. Ama bir spikerin kelimeler arasında boşluk vermeden okumasıyla bir yazarın maddeler arasında boşluk vermeden yazması arasında hiçbir fark yoktur.

Üstelik bu sözlüğü hazırlayan kişi Türk Dili ve Edebiyatı mezunu olup Türk Dili dersleri vermektedir. 

BUNLAR DA KISA KISA

* Türkçe Abece @TurkceAbece, 12.11.2020: "Taktir değil, takdir."

Taktir ile takdirin anlamları başkadır. Taktir: Damıtma. Takdir: Beğenme, beğenip belirtme, değer verme. "Bûy-ı gül taktir olunmuş, nâzın işlenmiş ucu." (Nedim)

* Hıncal Uluç da tutarsız yazarlarımızdan biri. Önce kurala uyuyor: "Türk müziği makamları ile Batı Müziği armonisi"(13.11.2020) Sonra da kuralı kulak ardı (kulak arkası değil) ediyor: "Oğulların da batı müziği eğitimi almış olmaları...(13.11.2020)  

*  Radikal, 11.09.2009: "Binlerce askerden menkul bir ordu..." "Menkul" kelimesi gereksiz yere kullanılmış! Cümlede "müteşekkil" (Oluşmuş, meydana gelmiş) kelimesinin kullanılması gerekirdi!  

 * Türkçe Abece

@TurkceAbece

, 12.11.2020: "mütevazi" değil "mütevazı" Mütevazi ile mütevazının anlamları başkadır. Mütevazi: 1- Birbirine paralel olan. 2- Paralel. Mütevazı: Alçak gönüllü.

* D. Mehmet Doğan kadar tutarsız bir köşe yazarı yok! Önce kurala uyuyor: "20. yüzyıl ortalarına kadar..." (26.10.2020) Sonra da kuralı kulak ardı (kulak arkası değil) ediyor: "19. Yüzyıldan itibaren..." (26.10.2020)

BUGÜN TÜRKÇE İÇİN NE YAPTINIZ?

Saygılarımla,
Hüseyin Movit
Türkçe Gönüllüleri-Dil İzleme Grubu Kurucu Başkanı/Eleştirmen

Medyada gündem belirleme…